بازدهی انرژی آسانسور

بازدهی انرژی آسانسور

این ایام بحث بازدهی انرژی بحث روز است. بازدهی بالای انرژی یکی از شرایط گرفتن گواهینامه ساخت و ساز در بسیاری از کشورها گردیده است. در کنار ساختمان‌های جدید، انرژی می‌تواند در ساختمان‌های ساخته شده نیز به نحو مقتضی ذخیره گردد. برای آسانسورها استاندارد VDI 4707-1 تعریف گردیده که بر اساس آن می‌توان بازدهی انرژی یک دستگاه آسانسور را اندازه‌گیری نمود و توسط یک برچسب انرژی نمایش داد. هدف در مقاله پیش رو صحبت در مورد استاندارد VDI 4707-1 و تجربیات عملی در این زمینه است.

هیچ شکی نیست که بدون وجود انرژی،آسانسوری نیز وجود ندارد. در هر حال مصرف انرژی را می‌توان بهینه نمود. در حدود 100 سال اول ایجاد تکنولوژی آسانسور بحث مصرف انرژی یک معیار مهم محسوب نمی‌گردید. اما از اوایل دهه 70 قرن پیش، مسجل گردید که لازم است مصرف بالای انرژی توسط بشر تقلیل یابد، تا فرزندانمان نیز در آینده امکان حیات را داشته باشند. در آن ایام تشخیص داده شد که ایجاد انرژی روز به روز افزایش هزینه خواهد داشت.

البته بحث میزان مصرف انرژی در آسانسورها در چند سال اخیر مطرح گردیده است. استانداردی که در اروپا برای نشان دادن میزان مصرف انرژی آسانسورها به کار گرفته شده، استاندارد VDI 4707-1:2009 می‌باشد. مطابق این استاندارد صاحب ملک می‌تواند میزان انرژی مصرفی آسانسوری را که نصب می‌نماید بر روی برچسب انرژی ان مشاهده کند. یکی از وظایف ویژه استاندارد VDI 4707-1 مشخص نمودن اثر نوسازی آسانسورها می‌باشد.

مصرف انرژی آسانسورها

مصرف انرژی در آسانسور‌ها را می‌توان به دو قسمت عمده تجزیه نمود:

مصرف انرژی ایستا که مربوط روشنایی کابین، نشانگر‌ها و سیگنال‌های نمایش، فن تهویه کابین و برق کنترلر و کانورتر در حالت سکون است.
مصرف انرژی در حال حرکت کابین
استاندارد برای مشخص نمودن بازدهی آسانسور این دو فاکتور مصرف انرژی را به طور مستقل اندازه‌گیری نموده و در نهایت راندمان را محاسبه می‌نماید.

اندازه‌گیری مصرف انرژی توسط تحلیلگر توان 3 فاز انجام می‌گردد. خطای دقت این ابزار نباید فراتر از 5% باشد. اندازه‌گیری به روش ذیل صورت می‌پذیرد.

ابتدا توان مصرفی در حالت ایستا اندازه‌گیری می‌شود (بر حسب وات). در این اندازه‌گیری ابتدا به مدت 5 دقیقه آسانسور به حالت ایستا باقی می‌ماند تا سیستم کنترل، روشنایی کابین و… به حالت خواب برود. در مرحله دوم، مصرف انرژی در یک سیکل حرکتی مشخص می‌گردد. یک سیکل حرکتی شامل حرکت کل مسیر رو به بالا و رو به پایین بوده در حالتی که درها به طور معمول استفاده گردند. مصرف انرژی در طول حرکت از حداقل ده سیکل حرکتی به دست می‌آید. در آسانسور‌های کششی و هیدرولیکی میزان مصرف انرژی در یک سیکل به ازای کابین بدون مسافر و وزنه تست محاسبه می‌شود. سپس استاندارد VDI 4707-1 به شما کمک می‌نماید تا با اعمال ضرایب تصحیح لازم، میزان مصرف انرژی واقعی را در حالتی که کابین دارای یک بار میانگین است، محاسبه نمایید.

برچسب‌گذاری انرژی آسانسورها

یکی از محصولات استاندارد VDI 4707-1 ترجمه انرژی مصرفی محاسبه شده به یک دسته بازدهی انرژی و ارائه آن به عنوان یک گواهینامه مصرف انرژی بر روی یک برچسب می‌باشد. این برچسب در حال حاضر در وسایل خانگی مثل یخچال، ماشین لباس‌شویی و حتی خودرو‌ها به یک آرم معمول تبدیل گردیده است.

برچسب انرژی راندمان دستگاه را در 7 دسته از دسته A (سبز، مصرف کم) تا دسته G (قرمز، مصرف بالا) طبقه‌بندی می‌نماید. یک نمونه از برچسب انرژی در شکل 3 نمایش داده شده است. گواهینامه بازدهی انرژی و برچسب انرژی مشخصا مربوط به یک آسانسور نصب شده بوده و نمی‌تواند برای یک مدل، محدوده و یا یک سری آسانسور به کار گرفته شود، در نتیجه شماره مشخصه و آدرس باید بر روی گواهینامه مکتوب گردد. نمونه‌ای از گواهینامه بازدهی انرژی در شکل 2 نمایش داده شده است.

چرا برچسب انرژی نمی‌تواند متعلق به یک نوع آسانسور باشد؟

این مهم است که میزان مصرف انرژی در حالت سکون و در حال حرکت را به طور جداگانه محاسبه نماییم، زیرا بازدهی آسانسور به شدت مصرف وابسته است. برای مثال یک دستگاه آسانسور در بیمارستان بارها در حال حرکت است، در نتیجه میزان مصرف انرژی بیشتر به این حالت وابسته است. همان دستگاه آسانسور در یک ساختمان مسکونی کوچک بیشتر زمان در حال سکون است و حدود 2/0 ساعت در روز در حال حرکت می‌باشد. برای این آسانسور میزان مصرف انرژی در حال حرکت مهم نیست، اما توان مصرفی در حالت سکون که به مدت 8/23 ساعت از روز می‌باشد، فاکتور تعیین کننده است. یک مثال از این نتیجه‌گیری را می‌توان در جدول یک مشاهده نمود: برچسب انرژی کل می‌توان بین B و D متغیر باشد، تنها وابسته میزان حرکت در طول روز می‌باشد.

عوامل موثر در مصرف انرژی

در کنار تعدد مصرف، فاکتور‌های مهم دیگری نیز همانند کیفیت نصب بر روی میزان مصرف انرژی اثر می‌گذارند. برای مشخص شدن این مساله می‌توان موارد زير را بررسی نمود:

آیا سیستم خواب رفتن سیستم کنترل و کانورتر فعال است؟
آیا بازیابی انرژی کانورتر فعال است؟
آیا قطع کننده روشنایی و فن تهویه کابین در زمان سکون فعال است؟
آیا روغن‌کاری کفشک‌ها به درستی انجام پذیرفته است؟
آیا کفشک‌های راهنما کابین و وزنه تعادل به درستی با ریل راهنما تنظیم گردیده است؟
آیا وزنه تعادل به درستی بالانس شده است؟
آیا جرم کل سیستم با ورق‌های سنگین، آینه‌ها و کاشی‌های کف افزایش نیافته است؟
آیا دمای موتورخانه متعادل نگه داشته شده است؟

نوسازی آسانسور‌های موجود

روش VDI 4707-1 برای آسانسورهای نصب شده و کارکرده نیز بازدهی انرژی را مشخص می‌نماید و لزوما مختص به آسانسورهای نو نیست. ممکن است صاحب ملک برنامه‌ای برای نوسازی آسانسور خود داشته باشد. بخشی از هزینه این نوسازی قطعا پس از اصلاحات به خاطر افزایش راندمان جبران خواهد گردید. توصیه می‌گردد عملیات نوسازی توسط شرکتی معتبر صورت پذیرد و پس از نوسازی برچسب انرژی به دستگاه نصب شده تعلق گیرد و میزان بازدهی را با زمان قبل از نوسازی مقایسه نمود.

ذخیره مصرف انرژی سالیانه (کیلو وات ساعت)

در جدول 2 مشاهده می‌گردد که برای یک دستگاه آسانسور خاص حدود 4523 کیلووات ساعت ذخیره انرژی صورت می‌ذیرد که با احتساب نرخ کنونی انرژی برق به ازای هر کیلووات روز برابر با 25/0 یورو در سال حدود 1000 یورو پس انداز صورت می‌پذیرد (حدود 144 دلار در سال)

استاندارد VDI 4707-1 در حال حاضر نیز تحت بررسی و به‌روزرسانی و تکمیل است. برای مثال در بخش دوم این استاندارد، در خصوص اجزا آسانسور صحبت می‌شود که می‌تواند برای سازنده‌ها مفید باشد تا انرژی مصرفی تک تک قطعات تولیدی خود را تخمین بزنند، هرچند اختصاص برچسب انرژی بر روی قطعه در این استاندارد لحاظ نشده است. در بخش سوم این استاندارد نیز مصرف انرژی پله برقی بررسی خواهد شد.

بازدهی انرژی یک آسانسور بر اساس استاندارد VDI 4707-1 تنها برای یک آسانسور نصب شده قابل بررسی است. فاکتورهای موثر زیادی وجود دارند که باعث می‌گردند مصرف انرژی واقعی در ساختمان‌ها با یکدیگر تفاوت زیادی داشته باشند از جمله تعداد حرکت، طول مسیر و سرعت و…

برچسب انرژی براساس استاندارد VDI 4707-1 به صاحب ملک این امکان را می‌دهد که از میزان مصرف انرژی دستگاه آسانسور خود به راحتی آگاهی یابد. این موضوع نه فقط در آسانسور‌های جدید نصب شده، بلکه در مورد آسانسورهای قدیمی نیز صادق است.صرفه جویی در مصرف انرژی حاصل از نوسازی آسانسور می‌تواند بخشی از هزینه‌های نوسازی را جبران نماید.