تاریخچه آسانسور در ایران

تاریخچه آسانسور در ایران

عمر بالا برها در جهان به بیش از 10 هزار سال می رسد و از اولین بالابرها میتوان چرخ چاه را نام برد. اما قدمت آسانسور در جهان از زمانی که با نیروی برق کار می کند 150 سال است. لذا مهمترین شرکت های تولید آسانسور در جهان اوتیس و شیندلر حدود 150 سال پیش افتتاح شدند.

قدمت آسانسور در ایران

آسانسور در ایران قدمتی 80 ساله دارد. البته اگر صحبت های بدون مدرک ناصر الدین شاه را در مورد نصب آسانسور در کاخ گلتسان نادیده بگیریم، اولین آسانسورها در پالایشگاه آبادان در دوران حکومت احمد شاه قاجار نصب شده است که البته اثری از آنها بجا نیست. آنچه مسلم است اولین آسانسور ها در ساختمانهایی که در زمان پهلوی اول ساخته شده است نصب شده و در ساختمانهای اطراف میدان امام خمینی (میدان سپه سابق) مثل باشگاه افسران ستاد ارتش، کتابخانه ملی آثار آن وجود دارد و بسیاری از آنها توسط کارشناسان خارجی و به کمک نسل اول متخصصین صنعت آسانسور ایران نصب و راه اندازی شده است. بنابراین دوران رشد صنعت آسانسور در ایران را از سال 1335 به بعد باید نامگذاری کرد.

در ابتدا آسانسورها کامل و بسته بندی شده از خارج از کشور به ایران وارد می شد. اما به تدریج شرکتهای ایرانی فروش و نصب آسانسور در ایران بوجود آمدند و در سال 1345 اولین کارگاه تولید درب و کابین توسط اوکسن الکسانی با کپی برداری از روی درب و کابینهای شرکت های اروپایی بوجود آمد.

کلنگ ساخت اولین کارخانه آسانسور سازی در ایران با نام “ایران شیندلر” در زمینی به مساحت 40 هزار متر مربع واقع در شهر صنعتی البرز قزوین در سال 1350 زده شد و در سال 1353 این کارخانه با ظرفیت اولیه تولید 400 دستگاه آسانسور تحت لیسانس شیندلر سوئیس به بهره برداری رسید و همزمان جهت پرورش نیروی متخصص در نصب آسانسورهای خود مبادرت به برگزاری دوره های کامل آموزش تئوری و عملی نصب آسانسور کردند که در هر دوره حدود 20 نفر تکنسین موفق به کسب مدرک مهارت نصب می شوند و این دوره ها از سال 1354 تا 1357 ادامه داشت و امروز دانش آموختگان آن دوره ها زبده ترین و کارآمدترین افراد در صنعت آسانسور در ایران می باشند و اغراق نمی باشد اگر از شرکت آسانسور سازی ایران شیندلر به عنوان مادر صنعت نوین آسانسور در ایران یاد کرد. همچنین اولین کارخانه سازنده قطعات آسانسور در ایران با نام “تسلا ــ ایران” تولید خود را همزمان شروع کرد.

پس از انقلاب

در این دوران به علت تحریم اقتصادی واردات قطع شد و کار شناسان خارجی از ایران رفتند.

برخی اتفاقات این دره:

1) شرکت ایران شیندلر که بیشتر سهام آن متعلق به بانکهاست با ملی شدن بانک ها عملاً دولتی می شود و توسط وزارت مسکن و شهرسازی اداره می شود.

2) شرکت آسانسور و پله برقی ایران که سهام آن خصوصی است با عدم ورود آسانسور از خارج تعطیل می شود.

3) پروژه اوتیس آمریکا نیمه کاره باقی می ماند , زمین آن در شهر صنعتی ساوه و دفتر فروش آن در تهران مصادره می شود و وزارت بازرگانی عهده دار اداره آن می شود.

4- شرکت ایران امباربا که با سرمایه گذاری بانک صنعت و معدن و سرمایه گذار خصوصی ایجاد شده بود با خروج سرمایه گذار خصوصی از ایران توسط بانک صنعت و معدن اداره می شود.

شروع جنگ

پس از انقلاب در سال 1359 جنگ ایران و عراق آغاز شد و عملاً آپارتمان سازی بجز در موارد ضروری تعطیل شد، و در نتیجه آسانسور ایران رو به رکود گذاشت . به علت اینکه ایران در محاصره اقتصادی قرار داشت قطعات آسانسور مورد نیاز در ایران ساخته می شد، بسیاری از قطعات که در گذشته ساخت آن قابل بررسی هم نبود در سال های بعد از انقلاب در ایران ساخته می شد.

خاتمه جنگ و دوران بازسازی

بلافاصله پس از پایان جنگ در سال 1367 صنعت ساختمان در ایران شروع به رشد کرد و بالنتیجه صنعت آسانسور ایران نیز به حرکت در آمد , اما بدون حضور شرکت هایی که قبل از انقلاب در ایران سرمایه گذاری کرده بودند، بغیر از شرکت ایران شیندلر که هنوز تحت لیسانس شیندلر سوئیس فعال بود.
پس ازجنگ تا به امروز 6 شرکت تولید کننده آسانسور در ایران که دارای مجوز از وزارت صنایع و معادن هستند فعال بودند:

1) شرکت ایران شیندلر تحت لیسانس شرکت شیندلر سوئیس در شهر صنعتی قزوین ( این شرکت اکنون به شرکت سرمایه گذاری شاهد تعلق دارد).

2) شرکت آسانسور و پله برقی گیلان ( ایران امباربا سابق در سال 1380 منحل شده است).

3) شرکت گستره طوس در مشهد.

4) شرکت اطلس تک در تهران.

5) شرکت آسانسورسازی دماوند در تهران و دماوند.

6) شرکت آسانسور و پله برقی افرند در تهران.

همچنین بیش از یکهزار شرکت نصب و سرویس ( واحد طراحی موتاژ) در سراسر ایران مشغول بکارند که کارشان فروش و مونتاژ و سرویس دهی به آسانسور است.
تعداد 120 کارگاه کوچک و بزرگ در سراسر ایران به کار ساخت درب کابین و قطعات آسانسور مشغولند.
تعدادی نمایندگی فروش آسانسورهای وارداتی از جمله اوتیس، تیسن، کونه، گلداستار، فوجی، ام پی و …
چند واحد خدمات فنی مهندسی , مجموعه صنعت آسانسور و پله برقی ایران را تشکیل می دهند.

ایران در حال حاضر، بیش از 200 هزار آسانسور و پله برقی نصب شده دارد.